W erze transformacji cyfrowej instytucje finansowe i firmy podlegające regulacjom stoją przed rosnącym wyzwaniem: jak naprawdę poznać swoich klientów? Tradycyjne procesy KYC (Know Your Customer – poznaj swojego klienta) — oparte głównie na oficjalnych dokumentach i deklaracjach klientów — nie wystarczają już do wykrywania ukrytych zagrożeń. W dzisiejszym dynamicznym krajobrazie zagrożeń potrzeba dynamicznego wywiadu. Tu właśnie OSINT (Open-Source Intelligence – wywiad z otwartych źródeł) staje się kluczowym elementem nowoczesnego podejścia do KYC.

Wykorzystując publicznie dostępne informacje, OSINT umożliwia zespołom ds. zgodności weryfikację tożsamości klientów, ocenę ryzyka reputacyjnego i wykrywanie sygnałów ostrzegawczych, które mogą umknąć standardowym procedurom onboardingu. Dla instytucji finansowych, fintechów, kancelarii prawnych i branż regulowanych OSINT przestaje być dodatkiem — staje się kluczowym elementem strategii KYC opartej na analizie ryzyka.

Czym jest OSINT w kontekście KYC?

OSINT to proces pozyskiwania i analizowania informacji z ogólnodostępnych źródeł, takich jak:

• Artykuły prasowe i medialne

• Aktywność w mediach społecznościowych

• Rejestry publiczne i dokumenty korporacyjne

• Bazy sankcyjne i listy obserwacyjne

• Rejestry sądowe i dokumentacja prawna

• Publicznie dostępne wycieki danych z dark webu

• Raporty NGO i dziennikarstwo śledcze

Odpowiednio zintegrowany z procedurami KYC, OSINT pozwala dostrzec kontekst — nie tylko tożsamość klienta, ale również jego powiązania, zachowania i historię.

Dlaczego tradycyjne KYC to za mało

Tradycyjne procesy KYC skupiają się na weryfikacji imion, adresów i dokumentów tożsamości. Choć są to działania niezbędne, coraz częściej są podatne na fałszerstwa, manipulacje i próby ukrycia rzeczywistego ryzyka. Ponadto nie dają pełnego obrazu klienta.

Oto typowe luki:

• Osoby korzystające z podstawionych pełnomocników lub figurantów w celu ukrycia właściciela rzeczywistego

• Firmy o złożonych strukturach transgranicznych, ukrywające beneficjentów rzeczywistych (UBO)

• Osoby eksponowane politycznie (PEP) lub objęte sankcjami, które nie zostały jeszcze ujęte w statycznych bazach danych

• Ryzyka reputacyjne związane z zarzutami karnymi, kontrowersjami społecznymi czy karami regulacyjnymi — możliwe do wykrycia w otwartych źródłach, lecz niewidoczne w formularzach

W każdej z tych sytuacji OSINT zapewnia niezależną, zewnętrzną weryfikację, zwiększając skuteczność i rzetelność KYC.

Kluczowe korzyści z wykorzystania OSINT w KYC

Lepsze profilowanie klientów

Narzędzia OSINT mogą gromadzić szeroki zakres informacji — od negatywnych doniesień medialnych po powiązania w mediach społecznościowych. Umożliwia to bardziej precyzyjną ocenę ryzyka, szczególnie w przypadku osób zamożnych, PEP-ów i klientów korporacyjnych.

Identyfikacja ryzyka w czasie rzeczywistym

W przeciwieństwie do przeglądów okresowych, OSINT wspiera ciągłą weryfikację. Automatyczny monitoring pozwala wykrywać nowe zdarzenia (np. pozwy, sankcje, upadłości), które wpływają na poziom ryzyka klienta i umożliwiają szybką reakcję.

Weryfikacja źródła funduszy/majątku

OSINT pomaga potwierdzić deklaracje klientów dotyczące źródła dochodów lub pochodzenia majątku. Przykładowo, osoba podająca się za założyciela udanego startupu może zostać zweryfikowana przez dane finansowe, publikacje medialne lub profile inwestycyjne.

Wykrywanie ukrytych powiązań

OSINT może ujawnić powiązania między osobami i podmiotami, które nie zostały zadeklarowane podczas onboardingu — np. związki z firmami offshore, spółkami-wydmuszkami lub sieciami znajdującymi się pod obserwacją.

Zgodność z globalnymi regulacjami

Wytyczne FATF (Financial Action Task Force) promują podejście oparte na analizie ryzyka. OSINT wspiera ten model, umożliwiając pogłębioną weryfikację tam, gdzie ryzyko jest wysokie, i bardziej efektywne działania tam, gdzie jest ono niskie.

Praktyczne zastosowania

• Onboarding klientów wysokiego ryzyka: OSINT pozwala sprawdzić, czy nowy klient biznesowy ma historię naruszeń regulacyjnych, negatywnych publikacji lub powiązań z nielegalną działalnością.

• Screening niekorzystnych informacji: Automatyczne skanowanie baz prasowych i dziennikarstwa śledczego pozwala wykryć wczesne sygnały oszustw, korupcji czy nadużyć.

• Monitoring PEP-ów: Wielu PEP-ów nie figuruje na listach strukturalnych. OSINT umożliwia ich identyfikację na podstawie pełnionych funkcji, afiliacji czy wypowiedzi publicznych.

• Weryfikacja klientów korporacyjnych: Analiza otwartych rejestrów firm, wycieków (np. Panama Papers) i sieci udziałowców wspiera wykrywanie UBO i transparentność korporacyjną.

Wyzwania i dobre praktyki

Choć OSINT znacząco wzmacnia KYC, należy stosować go odpowiedzialnie i strategicznie. Kluczowe kwestie to:

• Dokładność danych: Nie wszystkie źródła otwarte są wiarygodne. Analitycy powinni weryfikować informacje przez triangulację i ocenę wiarygodności.

• Prywatność i etyka: Szczególnie w regionach objętych RODO, instytucje muszą zapewnić zgodność gromadzenia danych OSINT z przepisami i prawami jednostek.

• Nadmiar informacji: Ogromna ilość danych wymaga priorytetyzacji. Inteligentne narzędzia filtrowania i platformy oparte na AI pomagają wyłowić najważniejsze informacje.

• Ekspertyza ludzka: OSINT nie jest całkowicie zautomatyzowany. Do interpretacji kontekstu, wykrywania subtelnych zagrożeń i podejmowania decyzji niezbędni są doświadczeni analitycy.

Integracja OSINT z procesami KYC

Aby skutecznie włączyć OSINT do procesów KYC, instytucje powinny:

• Inwestować w zautomatyzowane platformy analityczne, które potrafią skanować, zbierać i wizualizować dane z różnych jurysdykcji

• Szkolić zespoły ds. zgodności z zakresu metod OSINT, weryfikacji źródeł i etycznego wykorzystania danych

• Ustalić jasne wewnętrzne polityki dotyczące zastosowania OSINT w onboardingu, przeglądach okresowych i pogłębionej weryfikacji

• Zintegrować wyniki OSINT z centralnymi modelami scoringowymi i panelami decyzyjnymi

Strategiczna wartość OSINT w KYC

W coraz bardziej połączonym, cyfrowym i dynamicznym świecie finansów OSINT przestaje być narzędziem jedynie dla śledczych — staje się strategicznym atutem w procesie weryfikacji klientów. Instytucje, które skutecznie wdrażają OSINT w KYC, mogą:

• Poprawić wyniki w zakresie zgodności

• Ograniczyć ekspozycję na przestępstwa finansowe

• Przyspieszyć procesy decyzyjne bez utraty jakości

• Wzmocnić zaufanie ze strony regulatorów i klientów

Dla firm działających w sektorach regulowanych przekaz jest jasny: aby naprawdę poznać swojego klienta, trzeba wyjść poza to, co on sam ujawnia — i sprawdzić, co wie o nim świat.