W świecie rosnącej złożoności finansowej i zmieniających się metod przestępczych tradycyjne metody przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML – Anti-Money Laundering) okazują się niewystarczające. Organy regulacyjne oczekują bardziej proaktywnych, inteligentnych i działających w czasie rzeczywistym podejść. Właśnie tutaj wywiad z otwartych źródeł (OSINT – Open-Source Intelligence) staje się przełomowym rozwiązaniem. Dzięki wykorzystaniu publicznie dostępnych danych OSINT umożliwia instytucjom finansowym lepsze wykrywanie, zapobieganie i reagowanie na podejrzane działania finansowe. Dla pracowników ds. zgodności, menedżerów ryzyka i zespołów dochodzeniowych OSINT nie jest już tylko przydatnym narzędziem — staje się strategiczną koniecznością.

Czym jest OSINT?

OSINT to proces pozyskiwania i analizy danych z publicznie dostępnych źródeł w celu uzyskania użytecznych informacji. Źródła te obejmują m.in.:

• Media i komunikaty prasowe

• Rejestry publiczne i dokumenty sądowe

• Platformy mediów społecznościowych

• Strony internetowe firm i rejestry gospodarcze

• Publikacje naukowe

• Bazy danych rządowych

• Fora internetowe i monitorowanie dark webu (jeśli dostępne publicznie)

Ważne jest, że OSINT nie obejmuje włamań ani technik inwazyjnych — opiera się na legalnym wykorzystywaniu otwartych źródeł przy użyciu inteligentnych ram analitycznych.

Rosnące znaczenie OSINT w AML

Regulacje AML na całym świecie stają się coraz bardziej rygorystyczne, ze szczególnym naciskiem na znajomość klienta (KYC), weryfikację należytej staranności (CDD) i raportowanie podejrzanych działań (SAR). Jednak w obliczu rosnącej liczby transakcji, złożonych struktur transgranicznych i rozwoju aktywów cyfrowych, tradycyjne systemy monitorowania często nie nadążają.

OSINT wkracza w tej sytuacji jako wsparcie w następujących obszarach:

Poszerzona weryfikacja klientów (Enhanced Due Diligence): OSINT uzupełnia dane wewnętrzne o kontekst zewnętrzny. Przykładowo, analiza mediów, profili społecznościowych lub publicznych wypowiedzi może ujawnić osoby eksponowane politycznie (PEP), osoby objęte sankcjami lub niekorzystne informacje medialne.

Wczesne wykrywanie ryzyka: Zamiast polegać wyłącznie na danych strukturalnych (np. imię, adres, dokumenty tożsamości), OSINT pozwala wykryć subtelne sygnały ostrzegawcze. Uśpiona firma zarejestrowana w znanym raju podatkowym czy powiązania danej osoby z nieuregulowanymi giełdami kryptowalut mogą wskazywać na podwyższone ryzyko — jeszcze przed realizacją transakcji.

Ciągłe monitorowanie: OSINT wspiera ciągły nadzór, a nie tylko okresowe przeglądy. Automatyczne narzędzia mogą w czasie rzeczywistym śledzić zmiany w zachowaniach online, wzmiankach prasowych lub sprawach prawnych, umożliwiając szybką reakcję na pojawiające się ryzyka.

Wywiad dochodzeniowy: Gdy transakcja zostanie oznaczona jako podejrzana, OSINT przyspiesza dochodzenie poprzez dostarczanie informacji zewnętrznych. Śledzenie cyfrowych śladów na forach i w mediach może ujawnić wzorce oszustw, firm-wydmuszek czy powiązania z sieciami przestępczymi.

Kluczowe zastosowania OSINT w programach AML

Weryfikacja sankcji i list obserwacyjnych

OSINT może uzupełniać standardowe listy sankcyjne o wzmianki medialne w czasie rzeczywistym czy nieoficjalne przecieki dotyczące przyszłych sankcji. Ma to szczególne znaczenie w kontekście jurysdykcji, w których dane oficjalne są opóźnione lub ograniczone.

Identyfikacja beneficjentów rzeczywistych

Wiele nielegalnych przepływów finansowych jest ukrywanych za złożonymi strukturami firmowymi. Narzędzia OSINT pozwalają połączyć dane z przecieków, rejestrów firm i doniesień medialnych w celu ujawnienia ukrytej własności — co jest kluczowe dla zgodności z AML.

Monitoring kryptowalut i dark webu

Wraz z rosnącym wykorzystaniem kryptowalut, OSINT pomaga monitorować publiczne transakcje blockchainowe, adresy portfeli oraz dyskusje na forach. Dzięki temu możliwe jest rozpoznawanie schematów prania pieniędzy przy użyciu zdecentralizowanych platform.

Ocena ryzyka partnerów zewnętrznych

Dla banków i fintechów współpracujących z zewnętrznymi podmiotami OSINT dostarcza informacji o ryzykach reputacyjnych, historii oszustw lub problemach regulacyjnych związanych z partnerami.

Wdrażanie OSINT w strukturach AML

Skuteczna integracja OSINT wymaga nie tylko dostępu do danych, ale także uporządkowanego podejścia:

• Inwestycje technologiczne: Narzędzia oparte na AI i uczeniu maszynowym są niezbędne do analizy ogromnych zbiorów danych i wyciągania z nich istotnych informacji. Web crawlery, analiza nastrojów oparta na NLP i mapowanie sieci znacznie zwiększają wydajność analityków.

• Wykwalifikowani analitycy: OSINT jest tak skuteczny, jak dobrze zadane pytania i zidentyfikowane wzorce. Zespoły ds. zgodności muszą być przeszkolone w technikach OSINT, weryfikacji źródeł i zachowaniu granic etycznych.

• Współpraca między działami: Informacje z OSINT powinny być udostępniane między działami zgodności, przeciwdziałania oszustwom, prawnym i cyberbezpieczeństwa. Przełamywanie silosów pozwala na szybsze wykrywanie ryzyka i lepsze decyzje.

• Polityki i nadzór: Potrzebne są jasne wewnętrzne zasady określające, jakie dane OSINT są akceptowalne, jak są przechowywane i weryfikowane oraz w jaki sposób wykorzystywane w raportach i audytach.

Wyzwania i kwestie etyczne

Choć OSINT ma ogromny potencjał, nie jest wolny od ograniczeń:

• Wiarygodność danych: Źródła publiczne mogą być niepełne, stronnicze lub zmanipulowane. Weryfikacja i triangulacja danych są niezbędne, by uniknąć fałszywych alarmów.

• Ograniczenia prawne i prywatności: Korzystanie z danych osobowych z otwartych źródeł musi być zgodne z przepisami o ochronie danych, takimi jak RODO. Instytucje muszą równoważyć gromadzenie danych z prawami jednostek.

• Nadmiar informacji: Bez odpowiedniego filtrowania i priorytetyzacji analitycy mogą zostać przytłoczeni. Automatyzacja musi iść w parze z oceną ekspercką.

Przyszłość AML to otwartość

W miarę jak przestępczość finansowa ewoluuje, nasze narzędzia do jej zwalczania również muszą się rozwijać. OSINT oferuje skalowalne, elastyczne i nowoczesne podejście do AML — uzupełniające tradycyjne mechanizmy o dynamiczny, zewnętrzny wywiad.

Dla instytucji poważnie traktujących zgodność, integracja OSINT przestaje być opcją. To strategiczny imperatyw, który wzmacnia zarządzanie ryzykiem, wspiera zgodność z regulacjami i pomaga budować bardziej przejrzysty system finansowy.